Hocam eserinize dönecek olursak Türk mitolojisinde Ejderha miti mevcut mu?
Türklerin ejderha ile ilgili bir unsura sahip olmadıklarına ile ilgili çeşitli söylentiler var. Biliyorsun ejderha miti şu meşhur dizi film, Game Of Thrones ile dikkat çekti. Ejderhaya sahip olan kadının bile hâkimiyette ejderhalardan yararlanması farklı bir izlek, metafor oluşturdu. Görsellik bakımından da tabi seyirciyi çok etkiledi. Çocuklar değil büyükler çok etkilendi aslında. Ejderha İngilizcede “ Dragon Slayer “ yani ejderha öldürme şeklinde geçer. Motif indekste ejderha öldüren kahraman ile ilgili dünyada çeşitli anlatmalar var. Ama bugüne kadar Türk kültürü sahasında derlenmiş ejderha öldürme motifi ile ilgili bir anlatma yoktu. Motif indekse baktığım zaman Thomsen tarafından hazırlanmış Dünya Halk Edebiyatı Motif indekste Türk kültürü ile ilgili bir ejderha öldürme anlatmasına uygun bir metin, anlatma yoktu. Bu bakımdan ilk. İkincisi Türk kültüründe ejderha motifi var mı yok mu sorusu tartışıldığında hep Türklerin Çinlilerden ejderhayı aldıkları ile ilgili bazı söylemler vardır. Ayrıca bunu İran sahasından; ejder sözünü, Farsçadan aldığımız şekilde söylentiler vardır. Bunlara katılmak mümkün değil. Ötüken neşriyattan çıkan Yaşar Çoruhlu hocanın “Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi” adlı eserinin ejderha ile ilgili bölümde Sibirya”da yani Kuzey Türk coğrafyasından Batı Türk coğrafyasına kadar ejderha ile ilgili anlatmaların çeşitli masallarda bulunduğu ile ilgili bilgiler var. Çeşitli kabartmalarda da ejderhalara ait motiflerin yer aldığı bilgisi var. Hayvan sembolizmini, ejderha motifini sürekli olarak kullanmışlardır. Hatta daha erken bir döneme giden ejderha motifi ile birlikte, olağanüstü varlıklarla mücadele etme ile ilgili bilgiye sahibiz. Eğer sanatınızda varsa muhtemelen bunun bir anlatması da olması lazım. Mutlaka Türk kültüründe de bununla ilgili birçok şey mevcut. Başka bir kültürden de alıntılama yapmak zorunda değil Türkler. Türklerin tasarımında da olağanüstü varlıkların olduğunu biliyoruz. Biz genelde olağanüstü varlık kavramını dev motifi ile ifade etmişiz aslında. Dev Arapçadan Farsçaya, Farsçadan Türkçeye ya da Arapçadan Türkçeye geçmiş bir kelime olarak da geçiyor. Diğer taraftan batı mitolojisinde ejderha ile ilgili de pek çok anlatma var. Antik Yunan, Latin metinlerinde özellikle İskandinav mitolojisi adını verdiğimiz Kuzey Batı Avrupa yani bugün ki İsveç- Norveç -Danimarka bölgesinde ve daha kuzeye doğru; onların mitik anlatmalarında ejderha motifinin daha yoğun bir şekilde kullanıldığı ile ilgili de pek çok metin mevcut. Türk kültüründe ejderha ile ilgili en somut anlatma Dede korkut Kitabı”nda yani bu üçüncü nüshada Türkistan nüshasında karşımıza çıkıyor. Özellikle Dede Korkut, Bayındır hanın temsilcisi olan Salur Kazan”ın Ejderhayı Öldürmesi anlatması baştan sona bir ejderhanın nasıl olduğu, nasıl tasarlandığı, nasıl davrandığı, insanın buna karşı nasıl tepki göstereceği ve bunun baş edip mücadele edeceğini anlatan bir anlatma olarak karşımıza çıkıyor. İşte tam olarak burada Türk tefekkürünün, Türk tasarımının, Türk düşüncesinin ne olduğunu öğrenmenin mümkün olduğunu söylemek lazım. Bu sadece basit bir anlatma değil. Yunan mitlerinde anlatılan ve yahut da Latin tabanlı yahut da kuzey tabanlı anlatmalarda tek başına ejderhadan bahsedilir. Şimdi burada Yedi Başlı Ejderha tasarımı sadece Türk kültürüne ait olarak karşımıza çıkıyor. Burada yedi sayısı ile üçler, beşler, yediler, kırklar gibi Türk kültürünün kutlu uğurlu sayılarından kabul etmesini görüyoruz.
PROF.DR. METİN EKİCİ İLE DEDEM KORKUT SOHBETİNİN 5. BÖLÜMÜNDE GÖRÜŞMEK DİLEĞİ İLE…
SEVGİ İLE KALIN.
