İnsanda temel olarak 2 tür bağışıklık vardır. Birincisi doğuştan gelen bağışıklık, ikincisi sonradan kazanılmış bağışıklıktır.
Doğuştan Gelen (Doğal) Bağışıklık Sistemi
Doğal bağışıklık canlının doğumundan itibaren başlayıp, ölümüne kadar çalışmaya devam eden bir savunma mekanizmasıdır. Genetik özelliklere bağlıdır ve nesilden nesile geçebilir. Doğal bağışıklıkta insan vücudu herhangi bir antikor oluşturmadan mikroplara karşı korunmaktadır. Birkaç örnek verecek olursak; midenin salgıladığı asit birçok yabancı mikroorganizmanın burada canlı kalmasını engeller, gözyaşı gözde bulunan mikropları öldürür, burun kılları nefes alma esnasında yabancı partikülleri tutarak içeri girmesini engeller. Örneklerini çoğaltabileceğimiz doğal bağışıklık genel olarak kalıtsal, anatomik, doku, hormon ve salgılardaki özel koruyucu maddelerle sağlanan bağışıklık türüdür.
Sonradan Kazanılmış (Edinilmiş) Bağışıklık Sistemi
Vücudun mikroorganizmalara karşı antikor üreterek kazandığı bağışıklıktır. Başka bir ifadeyle çeşitli yollarla sonradan oluşmuş bağışıklık sistemidir. Sonradan kazanılmış bağışıklık kendi içerisinde aktif ve pasif bağışıklık olmak üzere ikiye ayrılmaktadır:
Aktif Bağışıklık: Antijenlere maruz kaldıktan sonra oluşan bağışıklıktır. Üç şekilde meydana gelebilir.
Aşılanma ile; içerisinde mikropların zayıflatılmış hali veya bunların toksinleri bulunan, laboratuvar ortamında üretilmiş maddeye aşı denmektedir. Aşılama bağışıklık kazanmanın yapay şeklidir. Aşı içerisindeki mikroorganizma laboratuvar ortamında işlemden geçirildiği için hastalık yapma tehlikesi yoktur. Aşı sayesinde hastalık yapıcı mikroorganizma daha önceden vücuda tanıtılır, bunu tanıyan bağışıklık sistemi hemen belleğine atar. Daha sonra tekrar karşılaşma durumunda ise hastalık yapmasına fırsat vermeden antikor üreterek onu ortadan kaldırır.
Hastalığı geçirme ile; Bağışıklık sistemi önceden geçirilmiş hastalık sayesinde o mikrobu tanır ve bir dahaki sefere hastalık yapmasına fırsat vermez.
Sağlıklı iken vücudun antikor üretmesi ile; vücuda giren mikropların sayısı eğer çok fazla değilse, akyuvarlar bu mikropları hastalık yapmasına fırsat kalmadan yok ederler. Bu esnada kanda kendiliğinden antikor oluşur ve aynı mikrop ikinci kez vücuda girmeye kalktığında antikor engeliyle karşılaşır.
Pasif Bağışıklık: Vücuda dışarıdan antikor verilmesiyle sağlanan bağışıklıktır. Bunun için serum kullanılır. Serumlar hazır antikorlardır, bazı durumlarda vücudun ürettiği antikor yetersiz gelir ve dışarıdan serum takviyesi yapılır.
Bağışıklık Sistemi Nasıl Güçlendirilir?
Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi hastalıklara karşı direnç kazanmak ve birçok hastalıktan etkilenme riskini azaltmak için çok önemlidir. Çünkü vücutta oluşan her türlü hastalık bağışıklık sisteminin zayıf olduğu zamanları fırsat bilerek ortaya çıkmaktadır. Bağışıklık sistemini genetik faktörler, çevresel faktörler ve beslenme alışkanlıkları gibi unsurlar etkilemektedir. Daha güçlü ve dirençli bir bağışıklık sistemine sahip olmak için yapmanız gerekenler şunlardır:
- Sebze ve meyveleri bol bol tüketmeye özen gösterin. Örneğin; domateste bulunan likopen, turunçgiller içerisindeki karoten, keten tohumundaki lignan, brokoli ve karnabahardaki glukozinolatlar ve daha birçok meyvede bulunan antioksidan gibi maddeler vücudu kanser gibi ciddi hastalıklardan bile korumaktadır.
- Eğer meyve ve sebzeyle aranız çok iyi değilse vitaminlerden yardım alabilirsiniz. Vitaminler için birkaç kısa bilgi verelim. A vitamini eksikliği olan kişiler viral enfeksiyonlara daha çabuk yakalanırlar; süt, yumurta ve balık yağı tüketerek bu eksikliği giderebilirsiniz.
- Turunçgiller, maydanoz, kavun, kiraz, yeşil sebzelerde bolca bulunan C vitamini bağışıklık sistemini güçlendirmede önemli bir yere sahiptir. B12 vitamini, folik asit, çinko, demir, E ve B6 vitaminleri de bağışıklık sistemini güçlendirici vitaminlerdendir.
- Tek tip beslenmekten uzak durun, sevseniz de sevmeseniz de vücudunuza ve sağlığınıza yararlı her türlü besini tüketmeye çalışmalısınız.
- Yetersiz ve verimsiz uyku birçok hastalığa davetiye çıkarmaktadır. Sağlıklı bir bağışıklık sistemi için günde en az 6 saat uyuyun.
- Mikropların vücudunuza daha çabuk girmesini engellemek için sık sık ellerinizi yıkayın ve temizliğe özen gösterin.
Sağlıkla Kalın..
